Wolność słowa i problem cenzury w literaturze.
Warto pamiętać, że próby cenzury nie muszą wiązać się jedynie z naciskami najróżniejszych grup politycznych lub wyznaniowych i mogą przybierać bardziej subtelne czy wręcz zawoalowane formy.
Każdy z nas wie, że książki powinno się czytać. Telewizja ogłupia, a na znajomych zawsze będzie czas. Z książkami natomiast jest inaczej. Dlaczego? Bo zawsze można się czegoś nauczyć, wynieść coś wartościowego z treści zapisanej między kartkami, rozwinąć wyobraźnię i umysł, itd. A co, jeżeli książki kryją coś groźnego? I czy w ogóle istnieją książki, które nigdy nie powinny być napisane? Czy istnieją książki przeklęte, niebezpieczne, zakazane?
W każdej społeczności był (i jest) katalog czynności uznawanych za powszechnie szkodliwe, zakazane, np. zabójstwo (art. 148 § 1. K.k.), czy tworzenie partii politycznych lub organizacji, odwołujących się do metod totalitaryzmu komunistycznego, czy nazistowskiego (art.13 Konstytucji RP).
Jak wiemy, książki są nośnikami pewnych myśli. I ze względu na różne uwarunkowania np. historyczne z powodów politycznych, obyczajowych, społecznych lub kulturalnych mogą być powszechnie uznawane za szkodliwe, zakazane – przykładem jest „Mein Kampf” autorstwa Adolfa Hitlera. Wydawanie tej książki w Polsce jest zakazane, z oczywistych względów.
Często jednak, jak widać poniżej, na liście książek niebezpiecznych znajdują się pozycje wartościowe. Także samo zjawisko umieszczania książek w kategorii zakazanych nie przeminęło z XX wiekiem i ciągle ma się dobrze.
Lista 10 najczęściej cenzurowanych książek XX w.:
Grona gniewu John Steinbeck [1939]
Kochanek Lady Chatterley David Herbert Lawrence [1928]
Rzeźnia numer pięć czyli Krucjata dziecięca, czyli Obowiązkowy taniec ze śmiercią Kurt Vonnegut [1969]
Zabić drozda Harper Lee [1960]
Fahrenheit 451 Ray Bradbury [1953]
Buszujący w zbożu Jerome David Salinger [1951]
Zwrotnik Raka Henry Miller [1934]
Nagi Lunch William Burroughs [1959]
Ulysses James Joyce [1922]
1984 George Orwell [1949]